Το εγχειρίδιο αυτό, που απευθύνεται κυρίως στους φοιτητές αλλά και στους ειδικευομένους ιατρούς, αποτελεί την πρώτη προσπάθεια διατύπωσης του αντικειμένου της Ιατρικής των Μεταγγίσεων στην ελληνική βιβλιογραφία. Αναφέρεται συνοπτικά στη διαδικασία συλλογής (απλής ή με αιμαφαίρεση) και επεξεργασίας του αίματος, στην περιγραφή και στις ενδείξεις χορήγησης των παραγώγων αίματος και των πρωτεϊνών του πλάσματος, στα αντιγόνα των κυττάρων του αίματος και στα αντισώματα, καθώς και στους αυξητικούς αιμοποιητικούς παράγοντες. Έμφαση δίνεται στον τρόπο με τον οποίο αποφασίζεται και μεθοδεύεται το αίτημα προς την αιμοδοσία για χορήγηση αίματος, καθώς και στις ενδείξεις αλλά και τη διαδικασία μετάγγισης, που απαιτεί σοβαρή αντιμετώπιση τόσο από το ιατρικό όσο και από το νοσηλευτικό προσωπικό.
ΠεριεχόμεναΠρόλογος v1 Ιστορία της μετάγγισης αίματος2 Ιστορία της αιμοδοσίας και μετάγγισης στην Ελλάδα3 Αιμοδότες συλλογή αίματοςΠροσέλκυση εθελοντών αιμοδοτών 10Δημογραφικά χαρακτηριστικά αιμοδοτών 11Κίνητρα αιμοδοτών 12Η εξέταση του αιμοδότου 12Λήψη ιστορικού 13Φυσική εξέταση 13Δότες αυτόλογου αίματος 16Δότες αιμαφαίρεσης 16Δότες μυελού οστών 16Συλλογή αίματος 17Αντιδράσεις κατά την αιμοληψία 204 Παράγωγα αίματοςΔιαχωρισμός αίματος σε παράγωγα 25Αντιπηκτικά και συντηρητικά διαλύματα 26Αλλοιώσεις των στοιχείων του αίματος κατά τη συντήρηση 27Συμβατότητα των παραγώγων αίματος 29Χορήγηση παραγώγων αίματος 29Αίμα ερυθρά αιμοσφαίρια 30Ολικό αίμα 30Συμπυκνωμένα ερυθρά αιμοσφαίρια 30Συμπυκνωμένα ερυθρά με μειωμένα λευκά 31Πλυμένα ερυθρά αιμοσφαίρια 32Κατεψυγμένα ερυθρά αιμοσφαίρια 33Αιμοπετάλια 34Πολυμορφοπύρηνα λευκά 36Κατεψυγμένο πλάσμα 36Κρυοΐζημα 38Πρωτεΐνες πλάσματος 39Λευκωματίνη 40Ανοσοσφαιρίνες 40Συμπυκνωμένος παράγων VIII (αντιαιμορροφιλικός) 41Αντιθρομβίνη ΙΙΙ (ΑΤ ΙΙΙ) 41Α1 αντιθρυψίνη 425 Συστήματα ομάδων αίματος κλινική σημασίαΣυστήματα ΑΒΟ Ηh 45Δομή και γενετική των αντιγόνων ΑΒΟ Ηh 45Aντισώματα του συστήματος ΑΒΟ 48ΑΒΟ ασυμβατότητα 49Επιλογή παραγώγων για μετάγγιση με βάση το σύστημα ΑΒΟ 50Σύστημα Rhesus 50Δομή και γενετική των αντιγόνων του συστήματος Rhesus 50Aντισώματα στο σύστημα Rhesus 52Επιλογή αίματος για μετάγγιση με βάση το σύστημα Rhesus 54Άλλα αντιγονικά συστήματα των ερυθροκυττάρων 54Σύστημα Kell 55Σύστημα Duffy 56Σύστημα Kidd 56Σύστημα MNS 56Σύστημα Lewis 57Σύστημα Ii 57Σύστημα P 58Άτομα με σπάνιες ομάδες αίματος 58Μείζον σύστημα ιστοσυμβατότητας Σύστημα HLA 59Δομή και λειτουργία του συστήματος HLA 596 Διαδικασίες που προηγούνται της μετάγγισης αίματοςΑ. Στην Κλινική 64Ενημέρωση ασθενούς 64Γραπτή αιτιολόγηση της μετάγγισης στο ιστορικό 64Αίτηση για έλεγχο συμβατότητας 64Δείγμα αίματος για έλεγχο συμβατότητος 65Αίτηση αίματος για προγραμματισμένες χειρουργικές επεμβάσεις 65Επείγουσα αίτηση για μετάγγιση 66Β. Στο εργαστήριο 66Δείγματα αίματος για συμβατότητα 66Προσδιορισμός της ομάδος ΑΒΟ 67Προσδιορισμός Rhesus 67Έλεγχος αντισωμάτων 68Χαρακτηρισμός αντισωμάτων 69Δοκιμασία συμβατότητος 69Ορολογική 69Με ηλεκτρονικό υπολογιστή 72Δοκιμασία αντισφαιρινικού ορού (coombs) 72Άμεση δοκιμασία 72Έμμεση δοκιμασία 73Προβλήματα συμβατότητος 73In vivo συμβατότητα 73Μετάγγιση παραγώγων αίματος 74Παρακολούθηση ασθενούς 75Διάρκεια μετάγγισης 75Φίλτρο κατακράτησης λευκοκυττάρων 75Προθέρμανση παραγώγων 767 Κριτήρια μετάγγισης παραγώγων αίματοςΜετάγγιση ερυθρών αιμοσφαιρίων 79Φυσιολογική προσαρμογή στην αναιμία 79Ασθενείς με χρόνια αναιμία 80Αιμοσφαιρινοπάθειες 81Μεσογειακή αναιμία 81Δρεπανοκυτταρική αναιμία 81Στερητικές αναιμίες 82Αναιμία χρονίας νόσου 82Αναιμία ανοσιακής αιτίας 82Μαζική μετάγγιση – Επιπλοκές 83Μετάγγιση αιμοπεταλίων 86Ασθενείς με ουραιμία και αιμορραγική διάθεση 88Περιεγχειρητική χορήγηση αίματος 88Οδηγός μετάγγισης στη χειρουργική 89Μετάγγιση σε οξεία απώλεια αίματος 89Άμεση αντιμετώπιση οξείας αιμορραγίας 91Μετάγγιση σε περιπτώσεις μαιευτικής αιμορραγίας 92Πρόληψη διαταραχών αιμόστασης στον χειρουργικό ασθενή 92Μεταμόσχευση συμπαγών οργάνων 938 ΑιμαφαίρεσηΑρχές της διαδικασίας 96Μεθοδολογία αφαίρεσης 97Εφαρμογές αφαίρεσης 98Συλλογή παραγώγων αίματος 98Αιμοπεταλιοαφαίρεση 99Λευκαφαίρεση 100Ερυθροκυτταραφαίρεση 101Συλλογή προγονικών αιμοποιητικών κυττάρων 102Πλασμαφαίρεση 104Θεραπευτική αιμαφαίρεση 105Φροντίδα ασθενών 108Φλεβική πρόσβαση 108Θεραπευτική πλασμαφαίρεση 109Επιλογή υγρών αντικατάστασης 110Ενδείξεις πλασμαφαίρεσης 111Σύνδρομο υπεργλοιότητος 111Βαρειά μυασθένεια 111Σύνδρομο Guillain – Barrι 112Θρομβωτική θρομβοπενική πορφύρα/ουραιμικό αιμολυτικό σύνδρομο 113Σύνδρομο Goodpasture 114Ανοσοπροσρόφηση 114Θεραπευτική κυτταροαφαίρεση 115Παρενέργειες αιμαφαιρέσεων 1179 Οι επιπλοκές της μετάγγισηςΓενικά μέτρα για την πρόληψη των αντιδράσεων 123Επιβεβαίωση της ταυτότητας του ασθενούς 123Αντιμετώπιση αντιδράσεων στη μετάγγιση 124Αιμολυτικές αντιδράσεις 124Οξεία αιμολυτική αντίδραση 124Επιβραδυνόμενη αιμολυτική αντίδραση 127Πυρετικές αντιδράσεις (μη αιμολυτικές) 127Αλλεργικές αντιδράσεις 128Μη καρδιογενές πνευμονικό οίδημα 130Αντίδραση μοσχεύματος κατά ξενιστού μετά μετάγγιση 130Μετά μετάγγιση πορφύρα 132Μικροβιακή μόλυνση των παραγώγων 132Κυκλοφορική επιβάρυνση (Transfusion associated circulatory overload taco) 133Αιμοσιδήρωση 133Ανοσοκαταστολή 134Διερεύνηση των παρενεργειών της μετάγγισης 13410 Λοιμώδη νοσήματα που μεταδίδονται με τη μετάγγισηΕργαστηριακός έλεγχος του συλλεγομένου αίματος 139Ιογενείς λοιμώξεις 140Ηπατίτιδες 140Ηπατίτιδα Β 140Ηπατίτιδα C 141Σύνδρομο επίκτητης ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας 143Κυτταρομεγαλοϊός 144Άλλα μεταδιδόμενα με το αίμα νοσήματα 145Σύφιλη 145Ελονοσία 145Τρυπανοσωμίαση 146Νόσος Creutzfeld-Jacob (CJD) 14611 Αιμολυτική νόσος νεογνού μεταγγίσεις νεογνώνRH Αιμολυτική νόσος νεογνού 150Παθογένεια 150Διάγνωση – αντιμετώπιση 151Αμνιοκέντηση 152Ενδομήτρια μετάγγιση 152Αφαιμαξομετάγγιση 153Πρόληψη της αιμολυτικής νόσου του νεογνού 154Ενδείξεις χορήγησης anti-Rh ανοσοσφαιρίνης 155Ανίχνευση εμβρυομητρικής αιμορραγίας 155ΑΒΟ αιμολυτική νόσος 156Αιμολυτική νόσος άλλης αιτιολογίας 157Μεταγγίσεις παραγώγων στα νεογνά 158Νεογνική αλλοάνοση θρομβοπενία 160Νεογνική αλλοάνοση ουδετεροπενία 16012 Αυξητικοί αιμοποιητικοί παράγοντες στην ιατρική των μεταγγίσεωνΕρυθροποιητίνη 165Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια 165Αναιμία χρόνιας νόσου 166AIDS 166Αναιμία πρόωρων νεογνών 166Αυξητικός παράγων των κοκκιοκυττάρων 167Θρομβοποιητίνη 168In vitro χρήση των αυξητικών αιμοποιητικών παραγόντων 16913 Μέθοδοι αποφυγής της μετάγγισης ομόλογου αίματοςΑυτόλογη μετάγγιση με προκατάθεση 172Ισοογκαιμική αιμoαραίωση 173Διεγχειρητική συλλογή αίματος 174Μετεγχειρητική συλλογή αίματος για αυτομετάγγιση 175Περιεγχειρητική χορήγηση ερυθροποιητίνης 17514 Μεταμόσχευση μυελού οστών (ΜΜΟ)Αλλογενής μεταμόσχευση μυελού οστών (ΜΜΟ) 181Διαδικασία ΜΜΟ 181Μεταμόσχευση προγονικών αιμοποιητικών κυττάρων περιφερικού αίματος (ΠΑΚ) 182Μεταμόσχευση κυττάρων ομφαλίου λώρου 18415 Διαταραχές αιμόστασηςΔιαταραχές των αγγείων 188Διαταραχές αιμοπεταλίων 189Διαταραχές παραγόντων πήξεως 189Φυσιολογικά αντιπηκτικά και ινωδόλυση 190Μεταγγισιοθεραπεία σε συγγενή ή επίκτητη αιμορραγική διάθεση λόγω διαταραχών πήξεως 191Επίκτητες διαταραχές πήξεως 192Συγγενείς διαταραχές πήξεως 193Έλλειψη παράγοντα VIII 193Έλλειψη παράγοντα ΙΧ 194Υποϊνωδογοναιμία 194Νόσος von Willebrand 19516 Θεραπευτική ρήση ανοσοσφαιρινώνΕνδείξεις χορήγησης ανοσοσφαιρινών ενδομυϊκώς 199Eνδείξεις χορήγησης ενδομυϊκώς 199Παρενέργειες στην ενδομυϊκή χορήγηση ανοσοσφαιρινών 200Ενδείξεις χορήγησης ενδοφλεβίως 201Πρωτοπαθείς ανοσοανεπάρκειες 201Δευτεροπαθής ανοσοανεπάρκειες 201Αιματολογικές/Ογκολογικές παθήσεις 201Νεφρωσικό σύνδρομο/Εντεροπάθεια με απώλεια πρωτεΐνης 202Aσθενείς της ΜΕΘ: Τραύμα/Shock/Εγχειρήσεις 202Πρόωρα νεογνά 202Μεταμόσχευση μυελού οστών (ΜΜΟ) 202Εγκαύματα 203Λοιμώξεις 203Ανοσοτροποποιητική δράση ανοσοσφαιρινών 204Σύνδρομο Kawasaki 204Iδιοπαθής Θρομβοπενική Πορφύρα (ΙΘΠ) 204Σύνδρομο Guillain – Barri 205Παρενέργειες των ενδοφλεβίως χορηγουμένων ανοσοσφαιρινών 20517 Διαλύματα για αύξηση του όγκου αίματοςΚρυσταλλοειδή 208Ισότονα 208Υπέρτονα 209Κολλοειδή 209Συνθετικά κολλοειδή 209Δεξτράνες 210Διαλύματα ζελατίνης 211Διαλύματα υδροξυαιμθυλοαμύλου 211Λευκωματίνη 212Ενδείξεις χορήγησης λευκωματίνης 212Υποκατάστατα ερυρθών αιμοσφαιρίων 213Διαλύματα αιμοσφαιρίνης 214Φθοριοϋδρογονάνθρακες (συνθετικό αίμα) 21518 Ποιοτικός έλεγχος στη μεταγγισιοθεραπείαΠοιοτικός έλεγχος στην αιμοδοσία 219Ποιοτικός έλεγχος στη μετάγγιση 220Προσεγγίσεις για τη βελτίωση της μεταγγισιοθεραπείας 221Νοσοκομειακή επιτροπή ιατρικής των μεταγγίσεων 22219 Γονιδιακή θεραπεία ο ρόλος της αιμοδοσίαςΜεταφορά γονιδίων σε προγονικά αιμοποιητικά κύτταρα (ΠΑΚ) 227Ευρετήριο 229