Η αλματώδης εξέλιξη των διαγνωστικών μεθόδων στην ιατρική είχε ως αποτέλεσμα την παραγωγή μιας πληθώρας νέων γνώσεων στην Αιματολογία, τόσο στην κυτταρική βιολογία των ποικίλλων αιματολογικών νοσημάτων όσο και στη διάγνωση και τη θεραπεία τους.
Το παρόν πόνημα, βασισμένο σε μακροχρόνια προσωπική εμπειρία ικανότατων διαγνωστών-εκπαιδευτών-θεραπευτών, προσφέρει τόσο στον φοιτητή όσο και στον νέο ιατρό μια απλή και σαφή ταξινόμηση και ανάλυση των φυσιολογικών και παθολογικών αιμοποιητικών κυττάρων, δίνοντας συγχρόνως τη δυνατότητα μιας ταχείας και άρτιας προσέγγισης του προβλήματος του αιματολογικού ασθενούς.
Υπό την έννοια αυτή, αποτελεί ένα εξαιρετικό συνοπτικό βοήθημα για τον φοιτητή και τον ειδικευόμενο ιατρό στην προσπάθεια μάθησης των αρχών της Αιματολογίας.

Περιεχόμενα
1 Τεχνικής φύσης εισαγωγικές παρατηρήσεις 1
1.1 Επιχρίσματα 1
1.2 Ανοσοκυτταρολογικές εξετάσεις και οι τεχνικές τους προϋποθέσεις 3
1.3 Λήψη συμπυκνωμένων λευκοκυττάρων 5
2 Οι βασικότερες κυτταρικές δομές 7
3 Φυσιολογική μορφολογία των κυττάρων του αίματος και του μυελού των οστών 9
3.1 Φυσιολογική αιμοποίηση 9
3.2 Ερυθροποίηση 10
3.2.1 Εξέλιξη των ερυθρών αιμοσφαιρίων στον μυελό των οστών 10
Κυτταρικές μορφές που προκύπτουν με μείωση 10
Φάση της αποπυρήνωσης των νορμοβλαστών απελευθέρωση απύρηνων ερυθροκυτταρικών στοιχείων στο περιφερικό αίμα
3.2.2 Βασικές αρχές της ερυθροποίησης 12
3.3 Κοκκιοκυτταροποίηση 14
3.3.1 Εξέλιξη της λευκής σειράς στον μυελό των οστών 14
Κυτταρικές μορφές που προκύπτουν με μείωση 14
Τέλος των μειωτικών διαιρέσεων. Περαιτέρω ανάπτυξη των κυττάρων μέσω ωρίμανσης του πυρήνα 14
Στάδιο της φυσιολογικής μετανάστευσης των κυττάρων στο περιφερικό αίμα 14
3.3.2 Οι ειδικές του φύλου προσεκβολές του πυρήνα στα λευκοκύτταρα 14
3.3.3 Ανάπτυξη των ηωσινόφιλων λευκοκυττάρων 18
3.3.4 Ανάπτυξη των βασεόφιλων λευκοκυττάρων 18
Στάδιο μίας ελαφράς διαφοροποιημένης ωρίμανσης του πυρήνα με περιορισμένη ανάπτυξη τυπικών ενδιάμεσων σταδίων των μυελοκυττάρων 18
3.3.5 Ανάπτυξη των μονοκυττάρων 18
3.3.6 Βασικές αρχές της κοκκιοκυτταροποίησης 20
3.4 Θρομβοποίηση 22
3.4.1 Εξελικτική σειρά των κυτταρικών συστημάτων δημιουργίας των αιμοπεταλίων στον μυελό των οστών 22
3.4.2 Βασικές αρχές της θρομβοποίησης 24
3.5 Δικτυοενδοθηλιακό σύστημα (ΔΕΣ) και σύστημα μονοκυττάρων μακροφάγων (ΣΜΜ) 24
3.5.1 Τα στοιχεία του ΔΕΣ και του ΣΜΜ στον μυελό των οστών και στους λεμφαδένες 24
3.5.2 Βασικές αρχές του ΔΕΣ και του ΣΜΜ 28
3.6 Λεμφοποίηση 28
3.6.1 Η ανάπτυξη των λεμφικών κυτταρικών στοιχείων 28
3.6.2 Μορφολογία των λεμφοκυττάρων 32
3.6.3 Πλασματοκύτταρα 34
3.6.4 Βασικές αρχές της λεμφοποίησης 36
4 Διαφορική διάγνωση φυσιολογικών κυττάρων του αίματος
και του μυελού των οστών 39
4.1 Εικόνες φυσιολογικού μυελού των οστών 39
4.2 Μορφολογική διαφορική διάγνωση των βασικότερων κυτταρικών μορφών 40
4.3 Φυσιολογικό μυελόγραμμα 42
4.4 Κυτταροχημεία των φυσιολογικών κυττάρων του αίματος και του μυελού των οστών 43
4.4.1 Οι βασικότερες κυτταροχημικές χρώσεις των φυσιολογικών κυττάρων του αίματος και του μυελού των οστών 44
4.5 Επιφανειακοί δείκτες σε φυσιολογικά κύτταρα της μυελοποίησης 45
4.6 Επιφανειακοί δείκτες σε φυσιολογικά κύτταρα της λεμφοποίησης 46
5 Μορφολογία των παθολογικών αλλοιώσεων στο αίμα και στον μυελό των οστών 47
5.1 Παθομορφολογία της ερυθροποίησης 47
5.1.1 Βασικές αρχές της μορφολογίας των ερυθροκυττάρων 47
5.1.2 Σιδηροπενική αναιμία 49
5.1.3 Οι αποθήκες σιδήρου στον μυελό των οστών 50
5.1.4 Μεγαλοβλαστική ερυθροποίηση σε κακοήθη αναιμία (αναιμία από έλλειψη βιταμίνης Β12 ή φυλλικού οξέος) 52
5.1.5 Κοκκιοκυτταροποίηση και θρομβοποίηση σε μεγαλοβλαστική αναιμία 54
5.1.6 Αιμολυτικές αναιμίες 56
5.1.7 Άλλα αιμολυτικά σύνδρομα 58
5.2 Μυελοδυσπλαστικά σύνδρομα (MDS) 59
5.3 Απλαστικό σύνδρομο Πανμυελόφθιση 62
5.4 Παθομορφολογία της κοκκιοκυτταροποίησης 63
5.4.1 Κληρονομικές και αντιδραστικές αλλοιώσεις 63
5.4.2 Οξεία μυελογενής λευχαιμία 67
5.4.3 Οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία 73
5.4.4 Μυελοϋπερπλαστικά νοσήματα 79
5.5 Παθομορφολογία της θρομβοποίησης 85
5.6 Παθομορφολογία του δικτυοενδοθηλιακού συστήματος (ΔΕΣ ΣΜΜ) 87
5.6.1 Σπάνιες νόσοι του μυελού των οστών 89
5.7 Παθομορφολογία του λεμφικού συστήματος 90
5.7.1 Λεμφικές αντιδράσεις 90
5.7.2 Δημιουργία λεπτών επιχρισμάτων λεμφαδένων 92
5.7.3 Non-Hodgkin λεμφώματα (NHL Ταξινόμηση Kiel Ταξινόμηση R.E.A.L.) 92
5.7.4 Λέμφωμα Hodgkin (Λεμφοκοκκιωμάτωση) 107
5.7.5 Πλασματοκύττωμα 108
6 Κυτταρολογία του μυελού των οστών 111
6.1 Καρκινικά κύτταρα στην οστεομυελική βιοψία 111
6.2 Φάσεις της μίτωσης στην οστεομυελική βιοψία 114
7 Σύγκριση Κυτταρολογίας και Ιστολογίας 115
8 Κυτταροχημικές μέθοδοι χρώσης 117
8.1 Ενδείξεις εφαρμογής κυτταροχημικών μεθόδων 117
8.2 Οδηγίες ειδικών χρώσεων 118
8.2.1 Αλκαλική φωσφατάση των λευκοκυττάρων 118
8.2.2 Αντίδραση υπεροξειδάσης (Αντίδραση ΡΟΧ κατά Schδfer και Fischer χωρίς βενζιδίνη) 118
8.2.3 Χρώση μελανού του Sudan B 119
8.2.4 Αντίδραση PAS (κατά Hotchkiss και McManus) 119
8.2.5 Κυτταροχημική ανίχνευση σιδήρου (αντίδραση κυανού του Βερολίνου) 119
8.2.6 Αντίδραση όξινης φωσφατάσης (κατά Lφffler) 120
8.2.7 Αντίδραση όξινης φωσφατάσης με αναστολή από τρυγικά άλατα 120
8.2.8 Αντίδραση όξινης εστεράσης (κατά Cottier) 120
8.2.9 Αλφα-ναφθυλ-ακετοξεική εστεράση (μη ειδική αντίδραση εστεράσης κατά Lφffler) 121
8.2.10 Ναφθαλ-AS-D-εστεράση 121
8.2.11 Χρώση DAP-IV (ανίχνευση διπεπτιδυλπεπτιδάσης κατά Lojda Feller) 121
8.2.12 Χρώση κυανού της τολουϊδίνης των βασεοφίλων (κατά Undritz) 122
9 Ανοσοκυτταρολογικές τεχνικές 123
9.1 Ανοσοκυτταρολογική χρώση αντιγόνων της μεμβράνης σε επιχρίσματα (Τεχνική ΑΡΑΑΡ) 123
9.2 Ανοσοκυτταρολογική χρώση του TdT (και άλλων αντιγόνων του πυρήνα μέσω της τεχνικής ΑΡΑΑΡ) 124
Βιβλιογραφία 125
Ευρετήριο 127