«Ο όρος Βιοαρχαιολογία πρωτοεμφανίστηκε στην Αρχαιοζωολογία, δηλαδή στη μελέτη των αρχαιολογικών ζωικών καταλοίπων. Εντούτοις, σήμερα ο όρος Βιοαρχαιολογία αναφέρεται αποκλειστικά στη μελέτη των αρχαιολογικών ανθρώπινων σκελετών. Πρέπει να σημειωθεί ότι προσφέρει τεράστια βοήθεια στην κατανόηση του παρελθόντος. Έτσι, ο στόχος αυτού του βιβλίου είναι να προσφέρει μια σύνθετη εικόνα της Βιοαρχαιολογίας, μιας αναδυόμενης επιστήμης που εστιάζει στο ανθρώπινο βιολογικό περιεχόμενο του αρχαιολογικού αρχείου.
Αυτό το βιβλίο δίνει έμφαση στην πληθυσμιακή προσέγγιση, η οποία είναι κρίσιμη για την ανίχνευση των προτύπων της συμπεριφοράς, του τρόπου ζωής, των ασθενειών και άλλων όψεων της καθημερινής ανθρώπινης ζωής.
Αναπτύσσονται θέματα, όπως το φυσιολογικό στρες, η έκθεση σε παθογόνους παράγοντες, τα τραύματα και η βία, η φυσική σωματική δραστηριότητα, η χρήση του προσώπου και των γνάθων για διατροφικούς και χρηστικούς σκοπούς, η ανασύσταση των διατροφικών συνηθειών και η ιστορία του πληθυσμού.
Ο ανθρώπινος σκελετός είναι ευαίσθητος στις περιβαλλοντικές συνθήκες και αποτελεί μια πλούσια αποθήκη ξεχωριστών ιστορικών γεγονότων. Αυτό το βιβλίο παρέχει μια περιήγηση στον τεράστιο πλούτο αυτής της αποθήκης, κοινοποιώντας τη γνώση που αποκτήθηκε για τους παρελθόντες πληθυσμούς, βασισμένη στη μελέτη των αρχαιολογικών ανθρώπινων σκελετικών υπολειμμάτων.
Η ανάγνωση αυτού του συγγράμματος μάς δίνει την ευκαιρία να αποκτήσουμε αυτές τις πληροφορίες, να δούμε τον ανθρώπινο σκελετό από μια άλλη προοπτική και να κατανοήσουμε τον μεγάλο και κρίσιμο ρόλο που διαδραματίζει η Ανθρώπινη Βιολογία και η Βιοαρχαιολογία στην κατανόηση της ιστορίας της ανθρώπινης ζωής και συμπεριφοράς».

Σωτήρης Κ. Μανώλης

Περιεχόμενα
Ευχαριστίες ix
1 Εισαγωγή 1
2 Η καταπόνηση και η στέρηση κατά τη διάρκεια των χρόνων της αύξησης της ανάπτυξης και της ενήλικης ζωής 7
2.1 Εισαγωγή 7
2.2 Σκελετική αύξηση και ανάπτυξη 9
2.3 Αύξηση και ανάπτυξη: οδοντική 25
2.4 Παθολογικοί σκελετικοί και οδοντικοί δείκτες στερημένης διαβίωσης 32
2.5 Η καταπόνηση στην ενήλικη ζωή 61
2.6 Περίληψη και συμπεράσματα 65
3 Έκθεση σε μολυσματικούς παθογόνους οργανισμούς 68
3.1 Εισαγωγή 68
3.2 Η τερηδόνα (προοδευτική καταστροφή του γναθικού οστού) 69
3.3 Περιοδοντική νόσος και απώλεια δοντιών 81
3.4 Μη-ειδική μόλυνση 87
3.5 Ειδικές μολυσματικές ασθένειες: σύφιλη φυματίωση και λέπρα 99
3.6 Περίληψη και συμπεράσματα 112
4 Κακώσεις (τραύματα) και βίαιος θάνατος 114
4.1 Εισαγωγή 114
4.2 Τυχαίες κακώσεις 115
4.3 Σκόπιμος τραυματισμός και διαπροσωπική βία 124
4.4 Ιατρική περίθαλψη και χειρουργική επέμβαση 159
4.5 Ερμηνεύοντας το σκελετικό τραύμα 161
4.6 Περίληψη και συμπεράσματα 167
5 Πρότυπα δραστηριότητας: 1. Αρθρικές και μυϊκές τροποποιήσεις 168
5.1 Εισαγωγή 168
5.2 Οι αρθρώσεις και η λειτουργία τους 169
5.3 Παθολογία των αρθρώσεων 169
5.4 Μη παθολογικές αρθρικές διαφοροποιήσεις 194
5.5 Μη αρθρικές παθολογικές καταστάσεις που συνδέονται με τη δραστηριότητα 197
5.6 Περίληψη και συμπεράσματα 203
6 Πρότυπα δραστηριότητας: 2. Δομική προσαρμογή 204
6.1 Μορφολογία και λειτουργία οστού 204
6.2 Η γεωμετρία της εγκάρσιας τομής 206
6.3 Ιστομορφομετρική εμβιομηχανική προσαρμογή 228
6.4 Ηθολογικά συμπεράσματα από μετρήσεις ολόκληρων οστών 230
6.5 Περίληψη και συμπεράσματα 234
7 Μασητικές και χρηστικές λειτουργίες: κρανιοπροσωπική προσαρμογή 236
7.1 Εισαγωγή 236
7.2 Κρανιακό σχήμα και λειτουργία 237
7.4 Οδοντική φθορά και λειτουργία 259
7.5 Περίληψη και συμπεράσματα 282
8 Ισοτοπικές και στοιχειακές υπογραφές της δίαιτας και της θρέψης 283
8.1 Εισαγωγή 283
8.2 Ανάλυση (σταθερών) ισοτόπων 284
8.3 Στοιχειακή ανάλυση 304
8.4 Μεθοδολογικά θέματα στην βιοαρχαιολογική χημεία 314
8.5 Περίληψη και συμπεράσματα 315
9 Η ιστορική διάσταση της σκελετικής ποικιλο-μορφίας: ανιχνεύοντας γενετικές συγγένειες 316
9.1 Εισαγωγή 316
9.2 Κατηγορίες δεδομένων βιολογικής απόστασης 319
9.3 Βιοΐστορικά θέματα: Χρονικές προοπτικές 321
9.4 Βιοΐστορικά θέματα: χωρικές προοπτικές 340
9.5 Περίληψη και συμπεράσματα 348
10 Αλλαγές και προκλήσεις στη βιοαρχαιολογία 350
10.1 Εισαγωγή 350
10.2 Αντιπροσωπευτικότητα δείγματος 351
10.3 Πρωτόκολλα καταγραφής δεδομένων 358
10.4 Βιοαρχαιολογία και πολιτισμική κληρονομιά 358
Βιβλιογραφίες 361
Ευρετήριο 449